Vào ngày 08/12/2025, tại Hội trường A.1002 - cơ sở Nguyễn Tất Thành, Trường Đại học Luật TP. HCM đã tổ chức Hội thảo khoa học cấp quốc gia “Triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013 (sửa đổi) trong bối cảnh xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp ở Việt Nam hiện nay”.
Hội thảo khoa học cấp quốc gia “Triển khai thi hành hiến pháp năm 2013 (sửa đổi) trong bối cảnh xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp ở Việt Nam hiện nay”
Về phía khách mời có sự tham dự của GS.TS Phạm Hồng Thái - Chủ tịch Hội đồng giáo sư ngành Luật, Nguyên Chủ nhiệm Khoa Luật ĐHQGHN; Ông Võ Huy Hoàng - Thành uỷ viên, Phó trưởng ban Nội chính Thành uỷ TP. HCM; NCS.ThS Nguyễn Thị Thuỳ Dung - Phó Chánh án TAND TP. HCM; Ông Nguyễn Xuân Thuỷ - Phó Chánh văn phòng Thành uỷ TP. HCM; Ông Nguyễn Trường Đại - Phó Trưởng phòng Phòng Công tác Quốc hội văn phòng đoàn đại biểu Quốc hội TP. HCM; Ông Lê Trương Hải Hiếu - Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch HĐND Phường An Lạc; Bà Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó trưởng Ban pháp chế, HĐND TP. HCM; Thượng tá Lê Quang Vũ - Phó trường phòng Phòng Tham mưu, Công an Tỉnh Đồng Tháp; TS. Nguyễn Sơn Lâm - Giám đốc Công ty Luật Hợp danh Nam Trí Việt; NCS. ThS Ngô Hải Sơn - Kiểm sát viên VKSND TP. HCM; NCS. ThS Bùi Thanh Tường - Giám đốc Công ty TNHH Du lịch Lộc An; NCS. ThS Nguyễn Ngọc Thanh Trung - Giảng viên Trường Đại học Sư phạm Thể dục Thể thao TP. HCM; Bà Quách Phương Thanh - Tổng Giám đốc CTCP FiFa Investment; Bà Vũ Hồng Nhung - Đại diện Lãnh đạo CTCP TM&XNK Phương Minh; Bà Vũ Hoài Anh - Giám đốc điều hành CTCP TM&XNK Phương Minh.
Các khách mời là chuyên gia, nhà khoa học, người làm công tác thực tiễn tham dự Hội thảo
Về phía Nhà trường, Hội thảo có sự hiện diện của PGS.TS Vũ Văn Nhiêm - Chủ tịch Hội đồng Trường; TS. Lê Trường Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TP. HCM; PGS.TS Nguyễn Cảnh Hợp - Nguyên Trưởng Khoa Luật Hành chính - Nhà nước; TS. Nguyễn Mạnh Hùng - Trưởng Khoa Luật Hành chính - Nhà nước; TS. Đặng Tất Dũng - Phó trưởng Khoa Luật Hành chính - Nhà nước; ThS.NCS Nguyễn Văn Trí - Phó trưởng Khoa Luật Hành chính - Nhà nước; TS. Lê Thị Thuý Hương - Trưởng phòng KHCN&HTPT; ThS.NCS. Nguyễn Tú Anh - Phó trưởng phòng Phụ trách Phòng Thanh tra - Pháp chế cùng các giảng viên các khoa và đông đảo học viên, sinh viên có quan tâm.
Lãnh đạo Nhà trường và Khoa Luật Hành chính – Nhà nước
Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Lê Trường Sơn - Hiệu trưởng Nhà trường nhận định Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên đổi mới toàn diện từ đó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 để tạo cơ sở hiến định trong việc thực hiện nhiệm vụ sắp xếp, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị và hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hướng đến mục tiêu gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn, đồng thời mở ra tương lai phát triển mới cho đất nước.
Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, ngày 16/6/2025 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), đây là sự kiện trọng đại mang ý nghĩa lịch sử của đất nước, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp lần đầu tiên được tổ chức ở Việt Nam. Từ đó đặt ra nhiều vấn đề về lý luận và thực tiễn cần đánh giá khoa học một cách toàn diện, khách quan nhằm phục vụ cho việc thực hiện các chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển đất nước trên các lĩnh vực đảm bảo an ninh quốc phòng và hội nhập quốc tế sâu rộng.
Trước bối cảnh nêu trên, Hội thảo được tổ chức với ý nghĩa cấp thiết, là diễn đàn khoa học pháp lý để giới nghiên cứu và thực tiễn cùng đánh giá thực trạng tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả triển khai Hiến pháp 2013 sửa đổi cũng như tăng cường hiệu quả hoạt động của mô hình mới trong thời gian tới.
Trong khuôn khổ chương trình, TS. Lê Trường Sơn đề nghị Hội thảo làm rõ các vấn đề: (1) Phân tích điểm mới cơ bản của Hiến pháp 2013 sửa đổi trong mối tương quan so sánh với các Hiến pháp trước cũng như mô hình của các nước có hệ thống tương đồng; (2) Nghiên cứu các tác động của quy định mới đến hệ thống pháp luật và thực tiễn vận hành từ trung ương đến địa phương; (3) Làm rõ vướng mắc của các quy định mới được triển khai, từ đó đề xuất kiến nghị, giải pháp; (4) Vận dụng quy định mới trong việc xây dựng chính quyền địa phương thích ứng với yêu cầu về công nghệ, hội nhập quốc tế và quản trị công hiện đại.
TS. Lê Trường Sơn - Hiệu trưởng Nhà trường phát biểu khai mạc Hội thảo
GS.TS Phạm Hồng Thái - Chủ tịch Hội đồng giáo sư ngành Luật, Nguyên Chủ nhiệm Khoa Luật ĐHQGHN mong muốn Hội thảo là diễn đàn khoa học để các chuyên gia làm thực tiễn nhìn thấy được những mâu thuẫn cụ thể của pháp luật hiện hành, nhận diện những vướng mắc để kịp thời tháo gỡ. GS.TS Phạm Hồng Thái cũng đặc biệt nhấn mạnh đến vấn đề về tiêu chuẩn mới đối với cán bộ, công chức về chuyên môn nghiệp vụ sau sáp nhập. Theo nhận định của GS.TS Phạm Hồng Thái, việc tổ chức bộ máy có liên quan đến mọi lĩnh vực quản lý địa phương, do đó, đây không chỉ là vấn đề lý luận mà còn là vấn đề mang tính thực tiễn sâu sắc.
GS.TS. Phạm Hồng Thái - Chủ tịch Hội đồng giáo sư ngành Luật, Nguyên Chủ nhiệm Khoa Luật ĐHQGHN phát biểu tại Hội thảo
Phiên thứ nhất
Chủ tọa:
- GS. TS. Phạm Hồng Thái - Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Luật.
- TS. Lê Trường Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Tp. Hồ Chí Minh.
- TS. Nguyễn Mạnh Hùng - Trưởng Khoa Luật Hành chính - Nhà nước, Trường Đại học Luật Tp. Hồ Chí Minh.
Chủ tọa phiên thứ nhất tại Hội thảo (từ trái sang phải) TS. Lê Trường Sơn - Hiệu trưởng Nhà trường; GS.TS. Phạm Hồng Thái - Chủ tịch Hội đồng giáo sư ngành Luật, Nguyên Chủ nhiệm Khoa Luật ĐHQGHN ; TS. Nguyễn Mạnh Hùng - Trưởng Khoa Luật Hành chính - Nhà nước
Phiên thứ nhất gồm các tham luận:
Tham luận 1: “Cơ sở khoa học cho việc chuyển đổi chế độ phân định thẩm quyền trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp theo tinh thần Hiến pháp” của nhóm tác giả TS. Lê Trường Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TP. HCM và TS. Nguyễn Thị Thiện Trí - Giảng viên Khoa Luật Hành chính - Nhà nước. Theo nhóm tác giả, phân định thẩm quyền giữa chính quyền trung ương và chính quyền địa phương là nội dung then chốt, quyết định mô hình tổ chức chính quyền địa phương ở các quốc gia. Giữa chế độ phân định thẩm quyền và mô hình tổ chức, cấu trúc tổ chức chính quyền địa phương có quan hệ biện chứng và quyết định lẩn nhau, theo đó, với mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp hiện nay cùng với yêu cầu tổ chức chính quyền địa phương theo tính chất lãnh thổ “đô thị, nông thôn, hải đảo” của Hiến pháp đặt ra yêu cầu cần đánh giá lại và đặt vấn đề chuyển đổi chế độ phân định thẩm quyền nhằm phù hợp với tình hình mới. Nhóm tác giả đã phân tích những cơ sở khoa học của việc chuyển đổi chế độ phân định thẩm quyền trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp ở Việt Nam hiện nay.
Tham luận “Cơ sở khoa học cho việc chuyển đổi chế độ phân định thẩm quyền trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp theo tinh thần Hiến pháp” do TS. Nguyễn Thị Thiện Trí - Giảng viên Khoa Luật Hành chính - Nhà nước đại diện nhóm tác giả trình bày
Tham luận 2: “Tổ chức của Hội đồng nhân dân trong chính quyền địa phương hai cấp - từ lâm thời đến chính thức” của nhóm tác giả TS. Đặng Tất Dũng - Phó Trưởng khoa Luật Hành chính - Nhà nước; ThS. Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó trưởng Ban pháp chế, HĐND TP. HCM; NCS. ThS Nguyễn Thị Thu Thuỷ - Chủ tịch HĐND xã Canh Vinh, tỉnh Gia Lai. Theo nhóm tác giả, Hội đồng nhân dân là một thiết chế quan trọng, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân địa phương. Tuy nhiên, quá trình thực hiện nghị quyết số 202/2025/QH15 của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh đi cùng với việc áp dụng mô hình chính quyền địa phương hai cấp đặt ra vấn đề hài hòa về tổ chức Hội đồng nhân dân trong điều kiện sự đan xen nhiều yếu tố ở các đơn vị hành chính được thí điểm hoặc triển khai mô hình chính quyền đô thị và các địa phương còn lại; vấn đề về tổ chức lãnh đạo, phân cấp, hoàn thiện các Ban chuyên môn đặc thù được tổ chức ở HĐND của đơn vị hành chính mang tính đặc thù và vấn đề về việc bảo đảm yếu tố “dân cử” của Hội đồng nhân dân khi được lập ra vào giai đoạn giữa nhiệm kỳ. Nhóm tác giả đã phân tích các vấn đề trên để làm rõ các vấn đề của Hội đồng nhân dân trong giai đoạn lâm thời và những đề xuất hoàn thiện để chuyển sang giai đoạn chính thức.
ThS. Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó trưởng Ban pháp chế, HĐND TP. HCM đại diện nhóm tác giả trình bày tham luận “Tổ chức của Hội đồng nhân dân trong chính quyền địa phương hai cấp - từ lâm thời đến chính thức”
Tại phần thảo luận, các đại biểu chia sẻ những khó khăn cụ thể trong thực tiễn vận hành bộ máy chính quyền địa phương 02 cấp cũng như những tác động của mô hình chính quyền 02 cấp đến hoạt động xét xử.
Ông Lê Trương Hải Hiếu - Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch HĐND Phường An Lạc trao đổi ý kiến tại Hội thảo
Ông Võ Huy Hoàng - Thành uỷ viên, Phó trưởng ban Nội chính Thành uỷ TP. HCM trao đổi ý kiến tại Hội thảo
NCS.ThS Nguyễn Thị Thùy Dung - Phó Chánh án TAND TP. HCM trao đổi ý kiến tại Hội thảo
Hội thảo thu hút sự tham gia đông đảo của các chuyên gia, nhà khoa học, người làm công tác thực tiễn, giảng viên, nghiên cứu sinh, học viên cao học và sinh viên
Phiên thứ hai
Chủ tọa:
- GS. TS. Phạm Hồng Thái - Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Luật.
- PGS. TS. Vũ Văn Nhiêm - Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Luật Tp. Hồ Chí Minh.
- TS. Đặng Tất Dũng - Phó trưởng Khoa Luật Hành chính - Nhà nước, Trường Đại học Luật Tp. Hồ Chí Minh.
Chủ tọa phiên 2 tại Hội thảo (từ trái sang phải) PGS.TS Vũ Văn Nhiêm - Chủ tịch Hội đồng Trường; GS.TS Phạm Hồng Thái - Chủ tịch Hội đồng giáo sư ngành Luật; TS. Đặng Tất Dũng - Phó trưởng Khoa Luật Hành chính - Nhà nước
Phiên thứ hai gồm các tham luận:
Tham luận 1: “Tổ chức bộ máy và nhân sự của chính quyền địa phương cấp xã theo quy định của pháp luật hiện hành trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp ở Việt Nam hiện nay” của nhóm tác giả NCS. ThS. Trần Thị Thu Hà - Phó trưởng Bộ môn Luật Hiến pháp, Khoa Hành chính - Nhà nước và NCS. ThS. Trương Thị Minh Thuỳ - Giảng viên Khoa Luật Hành chính - Nhà nước. Theo nhóm tác giả, chính quyền cấp cơ sở đóng vai trò nền tảng và then chốt trong hệ thống chính quyền địa phương hai cấp. Đây là cấp chính quyền trực tiếp thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, quản lý mọi mặt đời sống xã hội trên địa bàn và đáp ứng trực tiếp các nhu cầu, nguyện vọng của nhân dân. Thay vì là “cánh tay hành chính nối dài”, cấp xã đã trở thành những chủ thể trực tiếp hoạch định, tổ chức và hiện thực hóa mọi mục tiêu phát triển của địa phương. Vì vậy, việc vận hành chính quyền địa phương cấp xã trong bối cảnh hiện nay đặt ra nhiều yêu cầu đối với tổ chức bộ máy và nhân sự của địa phương, bởi lẽ đây không chỉ là bước chuyển đổi về mặt tổ chức hành chính mà còn là thời cơ để đổi mới tư duy, cải tiến phương pháp quản lý, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước; đội ngũ cán bộ, công chức, thể hiện tốt tinh thần, thái độ phục vụ nhân dân; qua đó góp phần xây dựng thành công hệ thống chính trị “tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả”. Nhóm tác giả đã phân tích các quy định của pháp luật và thực tiễn về tổ chức bộ máy và nhân sự của chính quyền địa phương cấp xã trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp, qua đó đề xuất các kiến nghị nhằm hoàn thiện tổ chức bộ máy và nhân sự của chính quyền địa phương cấp xã trong bối cảnh hiện nay.
Đại diện nhóm tác giả ThS. Trương Thị Minh Thuỳ - Giảng viên Khoa Luật Hành chính - Nhà nước trình bày tham luận “Tổ chức bộ máy và nhân sự của chính quyền địa phương cấp xã theo quy định của pháp luật hiện hành trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp ở Việt Nam hiện nay”
Tham luận 2: “Thực hiện thủ tục hành chính không phụ thuộc vào địa giới hành chính trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp hiện nay” của nhóm tác giả NCS.ThS Ngô Hải Sơn - Kiểm sát viên, VKSND TP. Cần Thơ và NCS.ThS Nguyễn Phạm Duy Trang - Bí thư Trung ương Đoàn TNCS HCM. Theo nhóm tác giả, việc chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương từ 03 cấp sang 02 cấp là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Sự thay đổi này đã tạo ra yêu cầu cấp thiết của việc cần phải hiện đại hóa phương thức cung cấp dịch vụ công, đem lại sự thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong bối cảnh không còn chính quyền địa phương cấp huyện. Nhóm tác giả đã làm rõ quy định của pháp luật và thực tiễn của việc “phi địa giới” thủ tục hành chính, cho phép người dân và doanh nghiệp thực hiện các giao dịch hành chính mà không phụ thuộc vào địa giới hành chính. Qua đó, đề xuất một số kiến nghị và giải pháp để hoàn thiện “phương thức” này, góp phần thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Tham luận “Thực hiện thủ tục hành chính không phụ thuộc vào địa giới hành chính trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp hiện nay” do tác giả NCS.ThS Ngô Hải Sơn - Kiểm sát viên, VKSND TP. Cần Thơ đại diện trình bày
Tham luận 3: “Thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính ở địa phương trong bối cảnh chính quyền địa phương hai cấp ở Việt Nam” của nhóm tác giả NCS.ThS Nguyễn Văn Trí - Phó trưởng Khoa Luật Hành chính - Nhà nước và NCS.ThS Võ Tấn Đào - Văn phòng Đảng uỷ - Hội đồng trường, Trường Đại học Luật TP. HCM. Theo nhóm tác giả, chính quyền địa phương hai cấp ở Việt Nam đã được thiết lập và đi vào hoạt động, tác động toàn diện đến quản lý nhà nước ở địa phương, trong đó có công tác giải quyết khiếu nại hành chính. Sự thay đổi tổ chức bộ máy chính quyền địa phương từ ba cấp thành hai cấp, sự sáp nhập đơn vị hành chính – lãnh thổ dẫn đến sự thay đổi về thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính. Nhóm tác giả đã phân tích quy định pháp luật hiện hành về thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính ở địa phương, phân tích những tác động của việc thiết lập chính quyền địa phương hai cấp đến công tác giải quyết khiếu nại hành chính nói chung và thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính nói riêng. Đồng thời, nhóm tác giả đã đề xuất một số kiến nghị góp phần hoàn thiện quy định pháp luật về thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính trong bối cảnh chính quyền địa phương hai cấp ở Việt Nam.
NCS.ThS. Nguyễn Văn Trí - Phó trưởng Khoa Luật Hành chính - Nhà nước đại diện nhóm tác giả trình bày tham luận “Thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính ở địa phương trong bối cảnh chính quyền địa phương hai cấp ở Việt Nam”
Tại phần thảo luận, các đại biểu phát biểu ý kiến về những “điểm nghẽn” lớn khi vận hành bộ máy chính quyền địa phương, các vấn đề về thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính khi mô hình chính quyền địa phương chuyển sang hai cấp cũng như các giải pháp để hoàn thiện tổ chức nhân sự và bộ máy của chính quyền địa phương trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt là cấp xã.
Ông Nguyễn Xuân Thuỷ - Phó Chánh văn phòng Thành uỷ TP. HCM đóng góp ý kiến tại Hội thảo
Thượng tá Lê Quang Vũ - Phó trường phòng Phòng Tham mưu, Công an Tỉnh Đồng Tháp đóng góp ý kiến tại Hội thảo
PGS.TS Nguyễn Cảnh Hợp - Nguyên Trưởng Khoa Luật Hành chính - Nhà nước đóng góp ý kiến tại Hội thảo
Ông Nguyễn Trường Đại - Phó Trưởng phòng Phòng Công tác Quốc hội văn phòng đoàn đại biểu Quốc hội TP. HCM đóng góp ý kiến tại Hội thảo
Phát biểu tổng kết và bế mạc Hội thảo, PGS.TS Vũ Văn Nhiêm - Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Luật TP. HCM đã nhận định rằng việc tổ chức mô hình chính quyền địa phương, đặc biệt là quá trình chuyển đổi sang mô hình hai cấp sau sáp nhập, là một vấn đề lớn và cấp thiết trong kỷ nguyên mới. Do đó, việc thực hiện cần phải được tiến hành rất khẩn trương và quyết liệt. Tuy nhiên, xét về cả các quy định từ Trung ương đến thực tiễn, vẫn còn phát sinh nhiều vấn đề cần được tháo gỡ. Trong bối cảnh đó, PGS.TS Vũ Văn Nhiêm khẳng định vấn đề quán triệt chủ trương của Đảng, bởi lẽ không có một mô hình nào là hoàn thiện tuyệt đối, và mọi vấn đề về tổ chức hiện nay không thể thoát ly khỏi sự lãnh đạo và vận hành chung của hệ thống chính trị. Do vậy, nhiệm vụ trọng tâm của giới nghiên cứu và cơ quan quản lý là tập trung vào vấn đề triển khai thực tiễn, đồng thời nhận diện và phân tích nguyên nhân của những vướng mắc để kiến nghị kịp thời. Nghiên cứu sâu về mô hình này cần làm rõ cơ sở khoa học của việc phân cấp, phân quyền, đi đôi với việc tăng cường con người, tài chính và cơ sở hạ tầng để đảm bảo tính khả thi và phục vụ nhân dân tốt hơn.
PGS.TS Vũ Văn Nhiêm - Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Luật TP. HCM phát biểu tổng kết và bế mạc Hội thảo
Hội thảo đã ghi nhận nhiều kết quả thiết thực, góp phần hoàn thiện cả phương diện lý luận và thực tiễn nhằm triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013 (sửa đổi) trong bối cảnh xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp
Nội dung: Thanh Vi
Hình ảnh: Dạ Thảo, Phước Trí
Thực hiện bởi Phòng Truyền thông & QHDN