Sáng ngày 20/8/2018, được sự giúp đỡ của Trường Đại học Luật TP.HCM, Khoa Luật Thương mại và Đại học Kobe, tại phòng A.905, các giảng viên thực hiện đề tài cấp Bộ về “Pháp
luật và thực tiễn về Cơ chế giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư nước
ngoài với Quốc gia tiếp nhận đầu tư theo UNCITRAL và ICSID: Kinh nghiệm
đối với Việt Nam trong bối cảnh thực hiện Hiệp định TPP” đã tổ chức thành công buổi trao đổi học thuật về Doanh nghiệp Nhà nước trong giải quyết tranh chấp đầu tư và cạnh tranh quốc tế. Đây là một trong những hoạt động chuyên môn được thực hiện trong khuôn khổ đề tài cấp Bộ nói trên.
Đến với buổi trao đổi có GS. Fujio Kawashima và GS. Dai Tamada từ Trường Đại học Kobe, Nhật Bản; PGS.TS Hà Thị Thanh Bình – Trưởng khoa Luật thương mại, PGS.TS Phan Huy Hồng – Trưởng bộ môn, TS. Lê Thị Ánh Nguyệt – Chủ nhiệm đề tài cấp Bộ của Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh, một số khách mời và các bạn sinh viên của cả hai trường đại học. Các Giáo sư, giảng viên, sinh viên của hai trường và các khách mời đã trao đổi chi tiết về một số vấn đề đã nêu ra trong hội thảo quốc tế vào tháng 3/2018 nhưng chưa được thảo luận thấu đáo.
Các Giáo sư, giảng viên, sinh viên của hai trường và các khách mời đã trao đổi chi tiết về một số vấn đề đã nêu ra trong hội thảo quốc tế vào tháng 3/2018 nhưng chưa được thảo luận thấu đáo
Bắt đầu buổi trao đổi, GS. Fujio Kawashima đã trình bày đôi nét về SOEs (Doanh nghiệp nhà nước - DNNN) và một số vấn đề trợ cấp liên quan đến DNNN trong WTO và đặc biệt phân tích một số điểm mới của chương DNNN trong Hiệp định TPP/CPTPP. Theo GS. Fujio Kawashima, thực tiễn xét xử tranh chấp liên quan đến DNNN, đặc biệt là các tranh chấp liên quan đến Trung Quốc và Hoa Kỳ, các DNNN cũng từng bị kết luận là hoạt động nhân danh cơ quan nhà nước, thực hiện chức năng quản lý nhà nước, chứ không phải thực hiện các chức năng thương mại thông thường. Do đó, việc các DNNN nhận trợ cấp từ chính phủ sẽ gây ra nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp khác thuộc thành phần kinh tế tư nhân, có khả năng vi phạm nguyên tắc không phân biệt đối xử và nghĩa vụ minh bạch hoạt động của DNNN để đảm bảo sự cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Ngoài ra, GS còn đưa ra một vài lời khuyên cho Việt Nam, đó là Việt Nam có thể tiếp tục duy trì sự tồn tại của các DNNN nhưng phải thực hiện các nguyên tắc hoạt động của DNNN được ghi nhận trong Hiệp định CPTPP và đừng quá lạm dụng vào việc trợ cấp vì sẽ gây nên sự phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp.
GS. Kawashima Fujio – Trường Đại học Kobe, Nhật Bản
Tiếp tục buổi nói chuyện, GS. Dai Tamada cũng trao đổi thêm về tranh chấp đầu tư quốc tế liên quan đến DNNN theo Công ước ICSID và theo tập quán quốc tế ILC 2001. GS cho rằng việc phân định giới hạn trách nhiệm của DNNN đối với chính phủ mà DNNN đó được thành lập là vô cùng quan trọng. Trong thực tiễn giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế, các hội đồng trọng tài kết luận DNNN là cơ quan nhà nước của quốc gia mà DNNN đó được thành lập, hoạt động của DN đó xác lập trách nhiệm cho quốc gia của mình. Ngoài ra, DNNN có thể bị kết luận là doanh nghiệp hoạt động thương mại thông thường. Đặc biệt địa vị của các DNNN trong các hợp đồng hợp tác công tư thường không rõ ràng. Trong khi đó, hầu hết các Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư BITs và Công ước ICSID không quy định rõ cách thức phân định trách nhiệm. Việc giải thích theo tập quán quốc tế ILC 2001 còn nhiều điểm mâu thuẫn và mơ hồ. GS Dai Tamada khẳng định rằng vấn đề ấy rất phức tạp và cần nhiều nghiên cứu chuyên sâu hơn nữa.
Tiếp lời của các giáo sư Đại học Kobe, PGS. TS Hà Thị Thanh Bình, PGS. TS Phan Huy Hồng chia sẻ một số kinh nghiệm thực tiễn của Việt Nam liên quan đến thực tiễn soạn thảo, sửa đổi các quy định pháp luật của Viêt Nam về DNNN. Trên cơ sở đó, mọi người thảo luận về tác động đối với các DNNN của Việt Nam nói riêng và nhà nước Việt Nam nói chung trong bối cảnh thực hiện Hiệp định TPP/CPTPP.
Kết thúc buổi trao đổi, TS. Lê Thị Ánh Nguyệt gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các GS của Trường Đại học Kobe, Khoa Luật thương mại đã dành thời gian giúp đỡ trao đổi và chia sẻ thông tin với cho nhóm đề tài. TS Nguyệt cũng bày tỏ sự cảm ơn đến với khách mời và các bạn sinh viên của Trường Đại học Kobe và Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Mình và mong rằng trong tương lai, hai trường sẽ có nhiều cơ hội để gặp nhau và cùng trao đổi thêm những vấn đề mới, qua đó càng ngày càng thắt chặt tình hữu nghị giữa hai trường cũng như hai đất nước.
Các Giáo sư, giảng viên sinh viên của hai trường cùng chụp hình lưu niệm
Bài: Lam Thảo
Ảnh: Thái Hảo
Ban Truyền thông ULAW